Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane osobom fizycznym – prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającym innych osób w ciągu ostatniego roku na podstawie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 945 oraz z 2024 r. poz. 928) są pomocą de minimis. Podlega zatem regulacjom przewidzianym w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 702 – dalej „ustawa). Określa ona m.in.:
– zasady udzielania pomocy publicznej,
– zasady monitorowania pomocy publicznej,
– tryb zwrotu pomocy publicznej.
Ubieganie się o pomoc (art. 37 ust. 1 ustawy)
Od podmiotu ubiegającego się o pomoc należy zażądać – przed udzieleniem pomocy – przedstawienia:
- wszystkich zaświadczeń o pomocy de minimis i zaświadczeń o pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie, jakie otrzymał w ciągu ostatnich 3 lat,
albo:
– oświadczenia o wielkości tej pomocy otrzymanej w tym okresie,
– oświadczenia o nieotrzymaniu takiej pomocy w tym okresie
(wzór oświadczeń stanowi załącznik nr 1);
- informacji niezbędnych do udzielenia pomocy, określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 29 marca 2010 r. w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc de minimis (tj. Dz.U. 2024, poz. 40) dotyczących w szczególności wnioskodawcy i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz wielkości i przeznaczenia pomocy publicznej otrzymanej w odniesieniu do tych samych kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą, na pokrycie których ma być przeznaczona pomoc de minimis.
- Jeżeli podmiot ubiegający się o pomoc dokonuje zapisu przez system teleinformatyczny nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, przed uzyskaniem pomocy składa zaświadczenia, oświadczenia i informacje za pomocą systemu.
Wstrzymanie się z udzielaniem pomocy (art. 37 ust. 7 ustawy)
Podmiot udzielający pomocy nie może jej rozpocząć przed przekazaniem przez podmiot ubiegający się o pomoc wyżej wymienionych dokumentów.
Zwrot pomocy (art. 25 ust. 1 ustawy)
Beneficjenta pomocy należy pouczyć o możliwości i warunkach domagania się od niego zwrotu kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy publicznej wraz z odsetkami.
Monitorowanie pomocy publicznej (art. 31 ust. 1 ustawy)
Beneficjenta pomocy należy pouczyć, że pomoc publiczna jest monitorowana. Obejmuje ono gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o udzielanej pomocy publicznej, w szczególności o jej rodzajach, formach i wielkości, oraz przestrzeganie krajowego limitu skumulowanej kwoty pomocy de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie.
Upublicznienie pomocy (art. 11a ust. 2 ustawy)
- Beneficjenta pomocy należy uprzedzić o obowiązku upublicznienia faktu udzielenia pomocy. W tym celu należy zebrać od niego dane obejmujące numer identyfikacji podatkowej, nazwę, podstawę prawną udzielenia pomocy, dzień udzielenia pomocy, wielkość przedsiębiorcy, informacje o siedzibie, miejscu zamieszkania i rodzaju prowadzonej działalności, wartość pomocy, formę oraz przeznaczenie pomocy.
- Uzyskane dane należy udostępnić na stronie internetowej Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Zaświadczenie (art. 5 ust. 3 i 3a ustawy)
- Po udzieleniu pomocy podmiot udzielający pomocy powinien wydać beneficjentowi pomocy zaświadczenie (według wzoru – załącznik nr 2) stwierdzające, że udzielona pomoc publiczna jest pomocą de minimis.
- W przypadku gdy wartość faktycznie udzielonej pomocy de minimis okaże się inna niż wartość pomocy wskazana w wydanym zaświadczeniu, podmiot udzielający pomocy powinien, w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia tego faktu, wydać nowe zaświadczenie, wskazujące właściwą wartość pomocy oraz stwierdzające utratę ważności poprzedniego zaświadczenia.
- Wartość pomocy powinna wynikać z deklaracji, zeznania rocznego lub innego dokumentu. W innym przypadku beneficjent pomocy de minimis powinien poinformować podmiot udzielający pomocy o skorzystaniu z tej pomocy w terminie 7 dni od dnia udzielenia pomocy. O takim obowiązku należy go pouczyć.
- Wartość udzielonej pomocy oblicza się przy uwzględnieniu:
– dotacji celowej przyznawanej powiatom na realizację zadania zleconego z zakresu administracji rządowej obejmującego udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej w danym roku (art. 28 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej),
– liczby wszystkich punktów nieodpłatnej pomocy prawnej (NPP) i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (NPO) w danym roku (obliczona zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej),
– liczby dni świadczenia pomocy w danym roku z wyłączeniem dni, o których mowa art. 1 pkt 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (art. 8 ust. 3 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej),
- Wartość udzielonej pomocy stanowi iloczyn godzin udzielonej jednorazowo pomocy oraz ustalonej dla danego roku wartości jednej godziny pomocy.
- Wartość jednej godziny pomocy oblicza się według algorytmu:
koszt jednej godziny porady = kwota dotacji na dany rok : liczba punktów NPP i NPO w danym roku : liczba godzin dyżuru w ciągu dnia : liczba dni świadczenia pomocy w danym roku z wyłączeniem dni wolnych od pracy.
Przykładowo, dla 2024 r., koszt jednej godziny porady wynosi:
104 830 440 zł : 1490 punkty : 4 godziny dziennie : 252 dni roboczych w 2024 = 67,79 zł, po zaokrągleniu 68 zł,
gdzie:
– kwota dotacji na 2024 r. – 104 830 440 zł;
– liczba punktów nieodpłatnej pomocy prawnej (NPP) i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego (NPO) w 2024 r. – 1490;
– liczba godzin dyżuru w ciągu dnia – 4 (art. 8 ust. 3 ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej)
– łączna liczba dni świadczenia pomocy w danym roku z wyłączeniem dni wolnych od pracy – 252
przy założeniu, że w ramach jednodniowego dyżuru udzielone są 4 porady, co daje średnio 4 porady jednego dnia w jednym punkcie.
Sprawozdawczość (art. 32 ust. 1 ustawy)
Podmiot udzielający pomocy jest zobowiązany sporządzić i przedstawić Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów sprawozdanie o udzielonej pomocy publicznej innej niż pomoc publiczna w rolnictwie lub rybołówstwie albo informację o nieudzieleniu takiej pomocy w danym okresie sprawozdawczym. Sprawozdanie powinno zawierać w szczególności informacje o beneficjentach pomocy oraz o rodzajach, formach, wielkości i przeznaczeniu udzielonej pomocy. Dokumenty te należy przekazać przez teletransmisję danych w postaci elektronicznej z wykorzystaniem formularzy zamieszczonych w aplikacji SHRIMP udostępnionej pod adresem https://www.uokik.gov.pl/.
